Keresztesek a Közel-Keleten Uszáma Ibn Munkidz memoárjában

Több helyen olvashatunk a keresztesek jelenlétéről a közel-Keleten Usama ibn Munkidh-nál, íme néhány példa, Simon Róbert fordítása:
Sajzar ellen:
(cap. Sajzart megostromolják a bizánciak és a frankok /6. o./): ثم إن ملك الروم عاد خرج إلى البلاد في سنة اثنتين وثلاثين وخمس مائة، واتفق هو والإفرنج خذلهم الله، واجمعوا على قصد شيزر ومنازلتها
• Ezután a bizánci császár a.H. 532-ben ismét [Szíria] vidékei ellen vonult. Szövetséget kötött a frankokkal (Allah hagyja őket cserben!), s megegyeztek abban, hogy Sajzar ellen vonulnak.

Aszqalan:
(cap. Politikai küldetésben Szíriában /19.o./): ثم أن الإفرنج وقفوا على بعد ساعة، ثم رجعوا إلى بلادهم جمعوا لنا وجاؤنا بالفارس والراجل والخيم يريدون منازله عسقلان، فخرجنا إليهم، وقد خرج راجل عسقلان، فدرت على سرب الرجالة وقلتيا صاحبنا ارجعوا إلى سوركم ودعونا وإياهم، فإن نصرنا عليهم فأنتم تلحقونا، وإن نصروا علينا كنتم أنتم سالمين عند سوركم فامتنعوا من الرجوع فتركتهم ومضيت إلى الإفرنج، وقد حطوا خيامهم ليضربوها فاحتطنا بهم وعجلنا هم عن طي خيامهم فرموها كما هي منشوره وساروا راجعين. فلما انفسحوا عن البلد تبعهم من الطفوليين أقوام ما عندهم منعة ولاغناء.فرجع الإفرنج حملوا على أولئك فقتلوامنهم نفراً فانهزمت الرجالة الذين رددتهم فما رجعوا ورموا تراسهم.ولقينا الإفرنج فرددناهم ومضوا عائدين إلى بلادهم وهي قريبه من عسقلان

• A frankok aztán bizonyos távolságban várakoztak egy ideig, majd visszatértek a saját területükre, hogy csapatokat gyűjtsenek ellenünk, és lovasokkal, gyalogosokkal és sátrakkal tértek vissza, hogy megostromolják Aszqalánt. Mi kivonultunk s ugyanakkor az aszqaláni gyalogság is kivonult ellenük. Én körbelovagoltam a gyalogos csapatot és így szóltam hozzájuk: „Barátaim! Menjetek vissza a falaitok mögé, s hagyjatok minket az ellenséggel, ha győzünk ellenük, akkor csatlakozhattok hozzánk, ha pedig ők aratnának győzelmet, akkor biztonságban vagytok a falak mögött. Ők azonban vonakodtak visszatérni a városba. Magukra hagytam őket, s indultam a frankok ellen. Ők éppen kiterítették a sátrakat, hogy felverjék azokat. Mi olyan gyorsan körülvettük őket, hogy már nem tudták kiteríteni azokat. Így aztán eldobták a sátrakat, ahogy éppen voltak és visszavonultak. Ahogy a frankok eltávolodtak a várostól, néhány zsákmányvadász követte őket, olyanok, akik nem tudtak védekezni, s számuk sem volt elegendő. A frankok visszafordultak rárohantak ezekre, s néhányukat megölték. A gyalogosok, akiket korábban visszaküldtem, ám nem tértek vissza, menekülésre fogták a dolgot, s eldobták a pajzsukat. Mi újra összecsaptunk a frankokkal, és visszaszorítottuk őket. Ekkor visszavonultak az ő vidékükre, ami közel volt Aszqalánhoz.
÷
Afámijánál:
(cap. A frankokkal és a muszlimokkal vívott harcok /44.o./): ومثل ذلك ما جرى لي على افامية فإن نجم الدين بن إيلغازي بن ارتق رحمه الله كسر الإفرنج على البلاط وذلك يوم الجمعة خامس جمادى الأولى سنة، ثلاث عشرة وخمسمائة وأفناهم
• Hasonló történt velem Afámijánál: Úgy történt, hogy Nadzsm ad-Dín Ílghází ibn Ortuq (Allah irgalmazzon neki!) döntő vereséget mért a frankokra al-Balátnál 513. dzsumádá’l-úlá 5-én, egy pénteki napon és megsemmisítette őket.
÷
Kafartab:
(cap. Egy valaki sok ellen /84.o./): وعاد الإفرنج لعنهم الله إلى كفر طاب عمروها وسكنوها
• Ezután a frankok (Allah átka legyen rajtuk!) visszatértek Kafartábba, amit újjáépítettek és benépesítettek.
÷
Hama ellen:
(cap. Bátorság és figyelmetlenség /94.o./): ومن ذلك أن الفرنج نزلوا مرة حماة في ازوارها، وفيها زرع مخصب
• Egy alkalommal a frankok Hamá ellen intéztek támadást, a körülötte lévő réteken verve sátort, ahol termékeny szántóföldek voltak.
÷
az Egyiptomból kivezető úton:
(cap. Allah védelmében /103.o./): وقد جرى لي ما يشبه ذلك لما خرج علينا الإفرنج في طريق مصر وقتلوا عباس بن أبي الفتوح وابنه نصراً الكبير، انهزمن نحن إلى جبل قريب منا، فصعد الناس فيه رجالة يمشون يجرون خيلهم وأنا على أكديش ولا أستطيع المشي فصعدت وأنا راكب وسفوح ذلك الجبل كلها نقارة وحصى كلما وطئه الفرس انهر تحت قوائمه، فضربت الأكديش ليطلع فما استطاع، تنزل والحصاة والنقارة تنزل به، فترجل عنه وأقمته ووقفت لا أقدر على المشي، فنزل إلي رجل من الجبل ومسك يدي وبرزوني في يدي الأخرى حتى أطلعني، ولا ولله ما أدري من هو ولا عدت رأيته
• Velem is valami ehhez hasonló történt, amikor a frankok megtámadtak minket az Egyiptomból kivezető úton, s megölték Abbász ibn Abí’l-Futúhot és legidősebb fiát, Naszrot. Mi egy közeli hegyre menekültünk. Az emberek gyalogosan igyekeztek fölfelé, a lovaikat maguk után húzva. Én egy rozzant gebén ültem, mivel képtelen voltam járni. Így hát lóháton kapaszkodtam fölfelé. Ennek a hegynek a lejtőit kövek és kavicsok borították, s valahányszor a lovak rájuk tapostak, azok legördültek. Rávertem a gebére, hogy kapaszkodásra bírjam, de képtelen volt rá. Visszacsúszott, s a kavicsok és kövek vele együtt gördültek lefele. Így hát leszálltam róla, felállítottam őt, én pedig állva maradtam, mert járásképtelen voltam. Ekkor a hegyről leereszkedett hozzám egy ember, megragadta a kezemet, míg a másik kezemmel a gebét tartottam, s így segített föl engem. Allahra! Nem tudtam, ki volt ő, s utána sem láttam őt soha.
÷
Damaszkusz ellen:
(cap. A hit harcosai /105.o./): أن ملك الأمان الإفرنجي لعنه الله لما وصل الشام اجتمع إليه كل من بالشام من الإفرنج وقصد دمشق، فخرج عسكر دمشق وأهلها لقتالهم وفي جملتهم
• Amikor a németek frank királya (Allah átka legyen rajta!) megérkezett Szíriába, a Szíriában található összes frank összegyülekezett nála, és Damaszkusz ellen vonultak. A város serege és népe kivonultak Damaszkuszból, hogy felvegyék ellenük a harcot.
÷
Hajfa:
(cap. Leopárdkalandok /122.o./): وقد كنت مرة مجتازاً بمدينة حيفا من الساحل وهي للإفرنج
• Egy alkalommal áthaladtam Haifa tengerparti városán, ami a frankokhoz tartozik.
÷
Antákia:
(cap. A nők hősiessége /130.o./): وذلك أن إنطاكية كانت لشيطان من الإفرنج يقال له روجار
• Antákiát egy frank sátánfajzat uralta, akit Rudzsárnak neveztek.
—–
Rafanijja:
(cap. A nők hősiessége /141.o./): جماعة من الإفرنج الحجاج حجوا وعادوا إلى رفنية، وكانت ذلك الوقت لهم
• Egy csapat frank zarándok, miután elvégezte a zarándoklatot, visszatért Rafanijjába, amely abban az időben hozzájuk tartozott.
÷
Jeruzsálem:
(cap. Frank szokások /146.o./): فمن جفاء أخلاقهم قبحهم الله، أنني إذا زرت بيت المقدس دخلت إلى المسجد الأقصى، وفي جانبه مسجد صغير جعلوه الإفرنج كنيسة.فكنت إذا دخلت المسجد الأقصى وفيه الداوية وهم أصدقائي، يخلون لي ذلك المسجد الصغير اصلي فيه فدخلت يوماً كبرت ووقفت في الصلاة، فهجم علي واحداً من الإفرنج مسكني ورد وجهي إلى الشرق وقالكذا صلي فتبادر إليه قوم من الداوية أخذوه أخرجوه عني، وعدت أنا إلى الصلاة، فأغفلهم وعاد هجم علي ذلك بعينه ورد وجهي إلى الشرق وقالكذا صل!فعاد الداوية دخلوا إليه وأخرجوه واعتذروا إلي وقالواهذا غريب وصل من بلاد الإفرنج هذه الأيام، وما رأى من يصلي لغير الشرق.فقلت حسبي من الصلاة!فخرجت وكنت أعجب من ذلك الشيطان وتغير وجهه ورعدته وما لحقه من نظر الصلاة إلى القبلة
• Durva természetükhöz [a frankoknak] (Allah rútítsa el őket!) íme egy történet: Amikor Jeruzsálemben jártam, fölkerestem az al-Aqszá mecsetet. Mellette egy kis mecset áll, amelyet a frankok templommá alakítottak át. Amikor szokásom szerint felkerestem az al-Aqszá mecsetet, akkor barátaim, az ott élő templomos lovagok, abba a kis mecsetbe engedtek be egyedül, hogy ott végezzem az istentiszteletet. Amint egy nap beléptem oda és az Allahu akbar elmondása után felálltam az istentisztelet elvégzésére, rám támadt egy frank, megragadott, az arcomat kelet felé fordította és így szólt: „Így imádkozzál!” Egy csoport templomos lovag odasietett hozzá, megragadták és eltávolították onnan. Én újra nekiláttam az istentiszteletnek. Ugyanaz a lovag, kihasználva a többiek elfoglaltságát, visszajött, megint rám rontott, arcomat ismét kelet felé fordította és rám kiáltott: „Így imádkozz!” A templomosok ismét odamentek hozzá és kivitték őt. Az elnézésemet kérték és azt mondták: „Idegen ő, aki a napokban érkezett a frankok földjéről. Nem látott még olyasvalakit, aki ne kelet felé imádkozott volna.” „Elegem van az imádkozásból”, mondtam magamban és kimentem. Nem győztem csodálkozni ezen a sátánfajzaton, ahogy az arca elváltozott, remegés vett erőt rajta, s ahogy viselkedett, amikor meglátta azt, hogy valaki a qibla irányába imádkozik.
—–
Nábulusz:
(cap. Frank szokások /147.o./): ذلك أنى كنت إذا إلى نابلس أنزل في دار رجل يقال له معز داره عمارة المسلمين لها طاقات تفتح إلى الطريق، يقابلها من الجانب الطريق الأخر دار لرجل إفرنجي يبيع الخمر للتجار
• Amikor Nábuluszba szoktam menni, akkor egy Muhizz nevű embernél szálltam meg, akinek a háza szálláshelyül szolgált a muszlimok számára. A ház ablakai az utcára néztek. Az út szemközti oldalán egy frank férfi háza állt; ő bort árusított a kereskedőknek.
—–
Tabarijja:
(cap. Frank szokások /151.o./): نرجع من حديث مجاريه حضرت في طبرية في عيد من أعيادهم، وقد خرج الفرسان يلعبون بالرماح، وقد خرج معهم عجوزان فانيتان أوقفوهما في رأس الميدان، وتركوا في رأسه الأخر خنزيراً سمطوه وطرحوه على صخرة، وسابقوا بين العجوزين ومع كل واحد منهم سرية من الخيالة يشدون منها، والعجائز يقمن ويقعن على كل خطوة وهم يضحكون حتى سبقت واحده منهن لأخذت ذلك الخنزير في سبقها.
• Jelen voltam Tabarijjában a frankok egyik ünnepén. A lovagok kivonultak, hogy lándzsákkal játszanak. Velük együtt kiment két elaggott öregasszony, akiket a versenypálya egyik végére állítottak. A pálya másik végén egy kőre egy leforrázott disznót helyeztek. Ekkor versenyfutásra ösztökélték a két öregasszonyt, s mindegyikük mellett egy csapat lovas haladt, akik buzdították őket. Az öregasszonyok minden lépésnél elestek, majd föltápászkodtak, a lovagok pedig hahotáztak. Végül az egyik öregasszony megelőzte a másikat, s jutalmul elvehette a disznót.
÷
Ali ibn Faradzs hősiessége:
(cap. Lelkierő /158.o./): انه كان في أصحابنا من بني كنانة رجل أسود يقال له عي ابن فرج طلعت في رجله حبة فتخبثت وتناثرت أصابعه وانتنت رجله فقال له الجراحيما لرجلك إلا القطع وإلا تلفت.فحصل عنده منشاراً وجعل ينشر ساقه حتى يغلبه فيض الدم ويغشى عليه، فإذا هو أفاق عاد نشرها حتى قطعها من نصف ساقه وداوها فبرأت. وكان رحمه الله من أجلد الرجال وأقواهم، فكان يركب في سرجه بركاب واحد، وفي الجانب الأخر سير تكون فيه ركبته، ويحضر القتال ويطاعن الإفرنج وهو في تلك الحال، وكنت أراه رحمه الله لا يستطيع رجل يشابكه ولايقابضه، وكان خفيف الروح مع قوته وشجاعته
• A Banú Kinánából származó társaink között volt egy fekete férfi, akit Alí ibn Faradzsnak neveztek. A lábán egy fekély keletkezett, ami rosszindulatúnak bizonyult. A lábujjai leestek, s a lába rothadni kezdett. A seborvos azt mondta neki: „Nincs más hátra, le kell vágni a lábadat. Különben véged van.” Az ember előhozott egy fűrészt és elkezdte fűrészelni a lábát, amíg a patakzó vértől el nem ájult. Amikor újra magához tért, ismét fűrészelni kezdte a lábát, amíg a fél lábát le nem vágta. Miután kezelték a lábát, meggyógyult. Ez az Ali (Allah irgalmazzon neki!) a legkitartóbb és legerősebb emberek közé tartozott. A nyeregbe úgy ült fel, hogy csak egy kengyelt használt. A másik oldalon csak egy bőrszíj volt, s oda helyezte a térdét. Így vett részt a harcban, s így cserélt lándzsadöféseket a frankokkal. Gyakran láttam őt magam is: egyetlen ember sem állta vele az ujjösszeakasztósdit, s nem bírt vele másban sem. Ereje és bátorsága ellenére szeretetreméltó ember volt.
÷
Akkába tartva:
(cap. Vadászat Akkában /208.o./): وكنت قد مضيت مع الأمير معين الدين رحمه الله إلى عكا إلى عند ملك الإفرنج فلك بن فلك فرأينا رجل من الجنوية وقد وصل من بلاد الإفرنج ومعه باز كبير مقرنص يصيد الكركي
• Amikor Muhín ad-Dín amírral együtt (Allah irgalmazzon neki!) Akkába mentem Fulk ibn Fulkhoz, a frankok királyához, láttunk egy genovai embert, aki éppen akkor érkezett a frankok országából. Magával hozott egy nagy, már vedlett sólymot, amellyel darura vadászott.
÷
Tarábulusz:
(cap. Uszáma atyja mint vadász /219.o./): وحضر معنا في الصيد الشيخ العلم ابو عبيد الله الطليطلي النحوي رحمه الله، وكان في النحو سيبويه زمانه، قرأت عليه النحو نحواً من عشر سنين وكان متولي دار العلم بطرابلس. فلما أخذ الإفرنج طرابلس نفذ الوالد والعم رحمهما الله استخلصا الشيخ ابو عبد الله هذا ويانس الناسخ
• Részt vett velünk a vadászatokon a tudós sajkh Abú Abd Alláh al-Tulajtulí, a nyelvész (Allah irgalmazzon neki!), aki a grammatikában kora Szíbawajhija volt. Én nála tanultam a grammatikát vagy tíz esztendőn át. Korábban a tarábuluszi tudomány házát irányította, és amikor a frankok elfoglalták a várost, akkor atyám és a nagybátyám (Allah irgalmazzon nekik!) elküldtek valakit, hogy as-sajkh Abú Abd Alláht és Jániszt, a másolót kiváltsa.
—–
Tall Szikkín-nél:
(cap. Uszáma atyja mint vadász /225.o./): ونزل علينا صاحب انطاكية وقاتلنا ورحل عن غير صلح، فركب الوالد رحمه الله إلى الصيد واخرهد ماابعد عن البلد فتبعتهم خيلنا، فعادوا عليهم والوالد قد ابعد عن البلد.ووصل الإفرنج إلى البلد والوالد قد طلع على تل سكين يراهم وهم بينه وبين البلد، وما زال واقفاً على التل إلى ان انصرفوا عن البلد وعاد إلى الصيد.
• Antákia ura fölvonult ellenünk, s miután harcolt velünk, eltávozott, anélkül, hogy békét kötött volna. A hátvédük még alig távolodott el az alsóvárostól, atyám (Allah irgalmazzon neki!) máris kilovagolt, hogy vadászon. A lovasságunk üldözőbe vette az ellenséget, azok pedig visszafordultak ellenük. Atyám ekkor már elég messze volt a várostól. A frankok ismét a felsővároshoz érkeztek, miközben atyám a Tall Szikkínre kapaszkodott föl, ahol láthatta őket, amint közte és a város között voltak. Ott maradt a dombon, amíg azok ismét el nem vonultak. Akkor újra indult vadászni.

Orientalista.hu – Roland Dany